Remonty blokowisk wielkopłytowych prowadzi się w Polsce od końca lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Termomodernizacja jest jednym z elementów zalecanych prac na drodze do polepszenia warunków mieszkaniowych polskich osiedli. Obniża koszty za zużycie energii grzewczej. Jest też o wiele tańszym przedsięwzięciem niż pozostałe działania, m.in. łączenie pomieszczeń, dobudowa zewnętrznych wind czy aranżacja terenów zielonych. Niesie też za sobą szybkie korzyści finansowe. Inne problemy techniczne, z którymi borykają się mieszkańcy wielkopłytowych blokowisk, a są związane z termomodernizacją, to problemy techniczne i te związane z wentylacją. Jak sobie z nimi radzić podczas remontu?
Problematyczna konstrukcja budynku…
Mnóstwo usterek można zauważyć podczas badań okresowych. Oględziny wykazują, czy budynek ma rysy i pęknięcia na ścianach i stropach oraz czy połączenia balkonów ze ścianą są szczelne. Wykazuje także, jaki jest poziom wilgotności i czy już rozwija się pleśń. Dodajmy do tego jeszcze obecność rdzawych zacieków na elementach żelbetowych, ubytki w budynku oraz degrację pokryć dachowych i systemu odwodnienia.
Najwrażliwsze miejsca w wielkiej płycie to łączniki warstw nośnej i fakturowej. Szybko wilgotnieją, co prowadzi do korozji podczas wód opadowych czy pary wodnej. Degracja następuje w betonie porowatym, złączach ścian, ścianach piwnic oraz elementach stropowych. Jeśli beton był wadliwy, także może zacząć pękać. Dlatego tak ważne jest przed rozpoczęciem prac modernizacyjnych rozpoznanie stanu technicznego wymienionych elementów. Precyzując, należy:
- określić, jak zaprojektowano i wykonano łączniki,
- zbadać stan łączników,
- określić stopień związania ich z betonem oraz nośność.
Na tym etapie można odkryć korozję prętów, niezgodności w ich rozstawie i średnicy z projektem, ubytki w otulinie. Wadliwa płyta fakturowa może pękać, beton może za mocno nasiąkać lub może mieć nieodpowiednią grubość, co jest wynikiem błędów jeszcze z prefabrykacji. Warstwa termoizolacyjna może mieć też nieodpowiednią grubość, ale też ulegać zawilgoceniu.
Kiedy te wady zostaną stwierdzone, należy:
- uszczelnić pęknięcia,
- ochronić powierzchnię betonu,
- dociążyć istniejące łączniki, zamieniając je na nowe kotwy rozporowe,
- naprawić obróbki blacharskie odprowadzające wodę poza płytę,
- dodać dodatkową warstwę ocieplenia na ścianę zewnętrzną.
… i problematyczna wentylacja
Według zaleceń ITB i producentów systemów ociepleń budynki muszą być docieplone kompletnym systemem termoizolacji. Montuje się go po zewnętrznej stronie zewnętrznej przegrody. Nie można zapomnieć o odpowiedniej warstwie izolacji na ościeżach okien, ponieważ pogorszy to termoizolację oraz spowoduje zwiększenie strumieni ciepła uciekającego przez przegrodę w miejscu, gdzie element nieocieplony i ocieplony stykają się bądź gdzie izolacja jest zbyt cienka.
Spory udział w stratach energii mają też straty ciepła na powierzchni dachu. Stropy docieplane są zazwyczaj na dwa sposoby:
- przez docieplenie przekrycia od zewnątrz twardymi płytami termoizolacji,
- przez wdmuchiwanie granulatu mineralnej wełny lub impregnowanej celulozy w przestrzeń między stropami.
Zewnętrzne ściany piwnic rzadko są docieplane, ponieważ w ogólnym bilansie energetycznym mają mały udział.
W budownictwie wielorodzinnym energii zużywa się na podgrzanie powietrza wentylacyjnego, przez co ciepło ucieka drogą wentylacji grawitacyjnej. Podczas projektowania przekrojów prefabrykowanych kanałów wentylacyjnych kierowano się zasadą wentylowania mieszkań przez łazienkę i kuchnię, przez co większa część powierzchni nie jest do dziś wentylowana w odpowiedni sposób.
Współczesna stolarka okienna charakteryzuje się niskim współczynnikiem przenikania ciepła i infiltracji. Przy nieodpowiedniej wymianie powietrza przez kanały wentylacyjne i okna, wilgoć z pomieszczeń zbiera się na powierzchni ścian. W efekcie przestrzeń ta wilgotnieje, co prowadzi do rozwoju pleśni. Wymiana okien i docieplenie ścian zmniejszają ubytki ciepła, ale w przypadku nieprawidłowej wentylacji i niekontrolowanego zużycia ilości ciepła dochodzi do przegrzania. Ciepło usuwane jest w naturalny sposób, czyli przez wentylację grawitacyjną, lub przez wietrzenie pomieszczeń. By zracjonalizować zużycie energii ogrzewającej pomieszczenia, warto zamontować zawory termostatyczne oraz podzielniki kosztów ciepła na każdym grzejniku. Ograniczy to zużycie ciepła.
